L'ària te Lucugnanu

Nnu annu rrecurrìa lu Giubbelèu.

Nu mme ddummandati l'annu, ca nu llu sàcciu e nnu mme ddummandati cce spece de Giubbelèu era, ca ièu te ste cose nu mme nde ntendu.

Sàcciu sulu ca lu vescu te Lessanu urdinàu a tutti li prieti te la tiòcesi soa ogne bèspera e pe intunu giurni cu ppìgghianu parte alle cunferènzie e alli sertizi spirituali comu preparazione allu Giubbelèu.

Ete inùtule cu bu ticu ca tandu nu nc'èranu tuttubbùssuli né treni né letturine né ccurriere, percé nu lle ìanu ncora mmentate, e tandu nu tutti li prieti se putìanu permettìre cu tènenu nna èstia de staδδa e nu biròcciu.

Pe sta raggione bona parte te δδi saggerdoti la notte èranu custretti cu rrèstanu a Lessanu e cu nnu ttòrnanu a ccasa loru. Ma le lucande nu mmancu basàanu pe tutti li furestieri; eccu percé truàra allòggiu a Lucugnanu cìnque prieti cumpagni te semenàriu te papa Caliazzu.

Pe lla matosca, però, sia ci ìa rriata a llu paise nna cumpagnìa te triatu! Cu papa Caliazzu èranu sei, sei prieti giòani, lìbberi e franchi, lliecri, sçiuculani te giurnu, malùmbrie scatenate te notte, unu cchiù' freculusu e làzzaru de l'àutri, ddaveru, una nde penzàanu e dèice nde cumbenàanu te tutti li culuri.

Nu nc'era giurnu ci a llu pescupatu nu rriàanu lamentere e lagni te li mariti o te li frati o te li caniati lucugnanesi, ca sçìanu cu ddenùnzianu le uastasate de δδi sei saggerdoti, nzurtatori te le fìmmene, zite o puru mmaretate.

Pe cquistu nna sira su llu tardu lu vèscuvu de Lessanu, senza nisciunu cu sse la spettàa, piumbàu a Lucugnanu, te ncurtàu l'acciprete e li cìnque amici ntra lla sacrestìa e cu ll'ecchi de fore e cu llu sangu a nfacce ni fice nna llaàta te capu cu ttutti li cuntracazzi. Nu ll'ìanu istu mai cussì ncazzatu Bonsignore: rrimàsera tantu strubbati e frasturnati, li fessa!, ca mmuzzàra e fìcera reverènzia.

- Uài a bui ci secutati cu bu cumpurtati te làzzari e puerci; uai a bui ci secutati cu ssemmenati scàndali; bu suspendu te la missa ci nzurtati le fìmmene lucugnanesi sìanu zite o mmaretate.

- Bonsignore, riconuscimu li tuerti nesci; ài raggione signurìa, e' veru, ni cumpurtamu male, simu trapulari e mbrugghiuni, simu desunesti e làzzari, nu nni la nnecamu; ntra sti giurni imu… igghiati. Ma però la curpa nun ete nòscia, Ccellenza.

- E te parìa? Eccu papa Caliazzu te lu…! Me la sta' pròpriu spettàa, sai? E te parìa ca nu nci ìi ncuδδare nna pezza? Te parìa ca nu aìi ttruare la scusa te le tantazioni te lu temòniu? - tisse sacàstecu lu vescu te Lessanu.

- None, Bonsignore; nu bete né llu diàulu né lla carne. Ete… l'ària de Lucugnanu, l'ària ci respiramu cquài a ccasa, fore te casa, ntra lla chèsia, a tutte le strate te stu paise.

- L'ària? Cce ccàcchiu ai decendu, arciprèite; cce cc'entra l'ària de Lucugnanu, a cci uèi cu lla mpapocchi?

- Lu tiempu buenu, lu tiempu fiaccu, l'ària ci respiramu, Bonsignore; l'ària baržamata, ca ccerti giurni ni trase te li buchi te la pelle, l'ària stuzzechina ca ni trapana fena a lli carni, nnu àletu ca ni sciùδδeca, ni face igghiare…

Lu vescu, ca ìa trinchiatu nnu piezzu e stìa comu nnu mùsciu riestu, rrezzàu le cìgghie e nchiàu le arze, segnum era ca se sta' stizzàa a biru a biru.

- Ete la erdate, Ccellenza - dìssera l'àutri saggerdoti, ca ìanu capitu a ddu l'acciprete ulìa cu ba' para - Ete l'ària te Lucugnanu ci ni scarfa lu sangu ntra lle ine e ni face prùtere e spinchiulisçiare quarche cosa àutra…

- Citti, menzunieri spergugnati! Cce u cretiti ca suntu lu fessa uèsciu? La capu stòteca ete, la mente fràceta ci teniti - retàu rrussecatu lu vescu - Li izzi suntu, filu l'ària!

- Bonsignore, - zzardàu facènduse curàggiu papa Cola ca era lu cchiùi struitu - nu foi Gèsu Cristu stessu ci disse ca "lu spìretu ete forte ma la carne ete dèbbule"?

- Cittu, basta, chiùtite δδa ucca ca te fete de nzurfu! Ui mmesçati la terra cu llu celu, la matèria cu llu spìretu! Basta, ièu nsistu e mpuniscu: izziusi de natura siti e debbusciati.

Li saggerdoti nde rrumàsera pròpiu fiacchi, scurnusi e scurnati, se genucchiàra, asàra lu nieδδu a llu Superiore e ìbbera lecènzia cu sse nde àsçianu. Lu vèscuvu, stizzattu, frasturnatu e straccu, se rritiràu alla stanza a iδδu rreservata e se curcàu cu llu core tuttu asçetatu.

Papa Caliazzu, nnervusitu comu stìa, nu pigghiàu sennu; ma, puntusu comu era, se la putìa tenìre? e nde cuncertàu nn'autra te le soi.

La matina prestu te sutta a llu cestune de lu llaure e de li leumi nde scupàu pùrvere e scarfèi; te la strìgghia te lu sumaru nde ccose pùrvere, canigghiula e pili, tutte cose ca mpigghiàanu te saietta, e cu ste cerneture nde ungìu la pezzuδδa de lu petale te lu vescu e quiδδa te lu secretàriu.

Su llu cchiù' tardu, lu vescu e lu secretàriu sou, fatti li bisogni loru, se stusçiàra bone bone le chiappe cu sta pezza, se pulizzàra, se estèra; poi, giacca nci se truàanu, scìsera cu danu nna ucchiata a lli leggistri te la paròcchia, presienti ntra lla sacrestìa l'acciprete e li cìnque prieti amici soi.

A nnu ccertu mumentu su llu cchiù' bellu, Bonsignore ncignàu cu sse sciùδδeca su lla sèggia; ulìa cu sse ratta a δδai e ni nde parìa fiaccu; cchiùi se cutulàa, cchiùi se freculàa e cchiùi se sentìa usçare. Te paru a iδδu, lu secretàriu, ca ìa rrimastu tisu, se rruccàu a nnu àngulu tra lu parite e lu stipone, se menàu le manu alla nfurchiatura e se rattàu; a, cce bera bellu! cchiùi se freculàa e cchiùi ni piacìa.

A stu puntu puru papa Caliazzu se feccàu le manu intra a lle pàute spundate te la tòneca e facìa finta ca ni sta' prutìa e ca se rattàa; li cumpagni prieti capèra la berbantaturìa te l'acciprèite e puru iδδi facìanu finta ca se freculàanu e cca se sciuδδecàanu.

Lu vescuvu strengìa, trinchiàa, se cutuliàa susu a lla sèggia cu pozza carmare lu prutitu, poi, nu putèndune cchiùi, se ncignàu a freculare e a sfruculiare puru iδδu e quantu cchiùi se rattàa a δδu puntu ndilicatu - a, defriscu te lu Signore! - tantu cchiùi se scazzecàa. La mpigghiatura se spase su ttutta la persona e lu prutitu ni rrussecàu la pelle facèndunila panòcchie panòcchie. Però, cce piacere quandu se freculàanu, …ncora, ncora, nn'àuru picca.

- Ma cce bete stu tiàmmena de prutitu? - tisse lu vescu.

- L'ària te Lucugnanu ete, Bonsignore - turnàu a mpunìre papa Caliazzu.

- Ma cce bete sta cagnu de mpigghiatura? - dummandàu lu secretàriu, ca puru s'ìa scazzecatu.

- Bu l'ìmu titta e bu la repetimu - respùsera te paru li prieti - Ete l'ària te stu paise; sta ària te Lucugnanu ni face sciuδδecare e scazzecare!

E puru Bonsignore nu nni potte dare tuertu: s'ìa rrapatu puru iδδu, nu nc'era tùbbiu!