34 - Nna còppia urigginale

Sì, pròpriu comu t'àggiu cuntatu foi ci lu Tore Babbu, te spenturatu muertu te fame ci era, ddentàu lu cchiù' rriccu te lu paìse, dopu lu barone. Se fice fare nnu paramentu te case cu ttante càmmere a lliama, la staδδa cu ttre mmangiature, lu landrone e nnu sampuertu, e, sutta, nna cantina rande rande; se pigghiàu do' servitori e nnu staδδaru; se ccattàu nnu cavallu te cursa, lassàu la còppula e se mise lu cappieδδu; tenìa sempre la giacchetta spuntata, puru cu sse ìsçìa la catina d'argentu te lu tarlosçi de pautinu.

Alla mugghiere, ca, de moi nnanti, se facìa chiamare patruna Ngicca, ma tutti secutàanu cu lla ngiùranu Cutrubbiera, ni truàu nna cammeriera, ni rrecalàu tanti estiri, nnu nieδδu suletàriu, nnu bracciàle te pužu, nna catina te canna, do' recchini, e nni ccattàu puru nna sçiumenta te sella pe ffare le passeggiate.

Ma te unita e de paru alli turnisi, a ccasa te lu patrunu Tore nu bìnne la cuntentizza e la cüiète; ogne giurnu nnu lletecamientu, ogne fiata comu nna rècita te triàtu, cu lla Ngicca e llu Tore, mugghière e mmaritu, ci purfetecàanu: iδδa ca ddummandàa a iδδu comu tiàmmena ìa fattu cu ttròa δδa sorte te acchiatura.

E lu Tore fiermu e cittu, mese dopu mese.

«Dimme, còccia tte zzicca!, a ddu li truasti tanti žacchini d'oru?» - nsistìa δδa curiosetusa.

E iδδu... lìngua tra lli tienti e ... sambu!

Nna èspera te la bona staggione, prima cu mminta lu sule, lu patrunu Tore e la patruna Ngicca pe nnu stratone sçìanu a ppassèggiu a ncaδδu a lle èstie loru. A nnu ccertu puntu la sçiumenta menàu nn'ècchiu mpassiunatu a llu caδδu sturnu e quistu mandàu nnu asu amurusu a lla cumpagna e, faccitestu, nnicchiàu: "Iii!...ìii!...ìii!" - fice ttre fiate.

La sçiumenta, ci tenìa lu pilu bàiu e lùcetu lùcetu, scurnusa e uecchicalata respundìu: "Sine".

Lu Tore se mise a rrìtere devertutu, percé ìa capitu lu senzu te le palore amàbbeli te li doi animali.

«Percéne sta' rriti?» - ddummandàu a llu maritu la Ngicca Cutrubbiera cu lli musi strinti a cculu de aδδina.

«Cussì, pe nienti...» - respuse lu maritu rrunchiandu le spaδδe, siccomu ca ìa capitu ca sta' ncignàa la sòleta scena.

«Allora sinti pròpiu babbu, de ngiùru e de cervieδδu, ca sulu li babbi e maccabbèi rìtenu pe nienti».

«Ngicca, mure mia, làssame stare! Percéne m'à' spùttere? - la priàu lu Tore, ca nu mbulìa pròpriu cu sse llìteca fore te casa - Gnora mia, nu lla sai ca Domeneddìu nostru Criatore ni ssegna tante palore cu ddecìmu an vita? Quantu cchiù' prestu unu spìccia te tìcere le palore soi, more! » - spiecàu sèriu lu Tore Babbu.

«Cce buèi cu dici? Nu rriescu cu tte sècutu...».

«Statte nnu picca citta, mugghière mia, lu dicu pe llu bene tou: nu strulecare sempre cu nnu ssìa ba' spicci le palore pròpiu moi!».

«Nu mme faci mpaurare tie. Rrecòrdate ca ièu t'àggiu ccumpagnare a sebburtura, bruttu maulone ci sinti!».

«Tiè, tiè, tiè!» - disse lu Tore, e cu nna manu se rattàu sutta alla nfurchiatura de l'anche e cu ll'àutra fice la fica, rrecetandu: "La fica, la fàa e l'uecchi te fo'!"

«Nc'ete besegnu cu tte ratti a δδài? Ràttate la capu toa ca ete listessu!» - fice artera e ntrèpeta la mugghière. Ete pròpiu lu casu cu dici ca δδi doi Diu li fice e lu diàulu li ncucchiàu!

«Ngicca, nu uffèndere...».

«Tie à' risu pe mie. Moi m'à' ddìcere percé retisti» - nsistìu iδδa cu l'ecchi spasçiδδanti.

«Nu te pozzu tìcere».

«A, llora tieni de tìcere e nu mme uèi dire, a?».

«No! Nu pozzu e nu mmancu ògghiu cu tte dicu».

E cu llu none e cu llu sine, menànduse astime e saiette, rriàra a ccasa. La Ngicca Cutrubbiera cu lle ae alla ucca, cu ll'ecchi spirdati e strozzulandu li tienti, ncapunita, ulìa ssàccia nforsa percéne lu maritu aìa risu, ma cchiùi ncora moi era curiusetusa cu ssàccia percéne nu pputìa cu nni dica cce ttenìa a ncuerpu.

Lu patrunu Tore Babbu nu nde potte pròpiu cchiùi, e disse:

«Sièntime sanu, gnora mia; ci te ticu..., sprùbbecu nnu secretu e muèru. Quista ete la vera macarìa. Tie uèi cu muèru?».

E la patruna Ngicca Cutrubbiera, ntrepetazza:

«Tra mugghière e maritu nu nci ànu bèssere secreti. Ièu ògghiu ssàcciu».

«Allora ccònzame lu liettu te muertu... (e iδδa pronta). Prepàrame lu custume nìuru e li scarpini te ernice... (e iδδa tutta faci faci). All'ànguli te lu liettu dduma li quattru candelotti».

La Ngicca, comu muzzecata de nna taranta, manu manu facìa cu mmanu e cu pieti spierti ccèncata lu maritu ni cumandàa, e, all'ùrtima, lu Tore Babbu se stise lengu lengu, comu nnu maccarrune, susu a lla cutre te tamascu, decisu e rassegnatu cu dica lu secretu misteriusu e cu muèra.

"Perìcciu, δδu patrunu miu! - disse lu palumbu ca sta' uardàa te lu fenescieδδu - Tore de nume, ma babbu de motu e de fattu, ci dae retta a sta uastasigna te cristiana, core te petra e scanuscente".

"Quandu unu ete ttre fiate buenu, vordire ca ete mìnchia, ciùcciu e fessa!" - cuncruse cu nnu sçamu de stizza lu mùsciu, ca stìa cuatu sutta a llu tulettone.

L'aδδina scuppiàu a rrìtere, ma lu aδδu cu lla crista rrussecata la retàu:

"Citta, scuncrusa! Sapìmu tutti ca tieni tantu nnu cervieδδu, ma nun à' capitu ca lu patrunu nèsciu stae cu mmuèra? Ci te permietti cu rriti ntorna, te spinnu lu cueδδu a pezzecate".

Lu caδδu sturnu se giràu mmera a lla sçiumenta:

"Ci tie te cumpurtài comu la Cutrubbiera, ièu, dopu puru ci te ògghiu bene, te spezzàa lu curpune e te nchiàa le capìcchie a bia de càuci".

A stu puntu lu Tore capìu la lezione te l'animali. Se ntise fèrvere lu sangu ntru lle ine e, tuttu te paru, se nde zumpàu te lu liettu, nferràu nn'arra e ncignàu cu te tungunìsçia la Ngicca maleccore, ca se menàu a nterra e se mise a rretare:

«Oimmena, me sta' ccite! Basta, Tore, su' ppentita! Sia, nu mme dire nienti moi... Poi me tici nn'àutra fiata...».

Ma lu Tore, mbestialutu, lassàu l'arra e pigghiàu la ugghina, ni spugghiecàu lu… teretu (ci dice ca δδai nu nc'ete patrunu?) e ni fice le nàteche russe russe te llessecature.

«Maritu miu, nu mme ccìtere! Gnore miu, perdùname! Giuru subbra all'osse te li siri mei, giuru su lli fili nesci, ca nu mbògghiu ssàcciu nienti, né moi e né mai! Giuru a nfacce Diu!»

Lu Tore, ssaccandu fannusu, cu lla camisa te fore suppa de suturi, se fermàu e lassàu la Ngicca stisa a nterra morta-ia, anzi cchiù' morta cca bia; e l'animali presienti, sutispatti e cuntienti, se la cutìanu.

Te tandu la gente ncignàu a pensare e a dìcere ca lu Tore nun era poi tuttu babbu e maccabbèu.